sexuality and culture

भाग पहिला - कालिदास : मेघदूत गेली किमान दीड हजार वर्षे भारताच्या साहित्यविश्वात आपले अढळ स्थान निर्माण करणारा कविकुलगुरु कालिदास हा गेल्या दोनशे वर्षात जगभर जाऊन पोचला. असे म्हणतात की कालिदासाच्या ‘अभिज्ञानशाकुंतलम्’ या नाटकाचे भाषांतर…

भारतीय उपखंडाच्या पश्चिमेस सलग असलेला भूभाग म्हणजे हल्लीचा इराण, पूर्वीचा पर्शिया. इतिहासकाळात जी मानवी समूहांची स्थलांतरे झाली त्यामध्ये कधीकाळी हे समूह एकत्र होते आणि कालांतराने काही पर्शिया तर काही भारतीय उपखंडामधे स्थिरावले असे मानण्यास…

आपल्या समाजात पुरुषाचे जननेंद्रिय व स्त्रीचा योनिमार्ग यांचा सभ्य भाषेत दैनंदिन व्यवहारात उल्लेख, उच्चार व चित्रांकन होत नाही. शिवराळ भाषेत त्यांचा वापर वेगवेगळ्या तऱ्हेने अवमान, अपमान व मानसिक हिंसाचारासाठी केला जातो. त्यांना ‘गुह्य’…

राधा आणि कृष्ण यांनी भारतीय जनमानसावर एक अद्भुत मोहिनी घातली आहे. या युगुलाचे कथानक सुरू होते, साधारण वर्तमानगणनेच्या दहाव्या शतकात एका शृंगारिक तंत्रोपासना स्वरूपात आणि त्याला आध्यात्मिक कलाटणी मिळते ती पंधराव्या शतकात. मग भक्तिसंप्रदायात…

मानववंशशास्त्रातील अलीकडचे संशोधन असे सांगते की, भारतातील लोकांमध्ये निरनिराळ्या वंशांचे मिश्रण झालेले दिसून येते. या शास्त्राच्या दृष्टीने पाहिले असता, निग्रॉइड (आफ्रिका), मंगोलॉइड (चीन मंगोलिया), ऑस्ट्रेलॉइड (आग्नेय आशिया) आणि कॉकेशोईड…

ऋग्वेदाच्या रचनेनंतर शे पाचशे वर्षांच्या काळात म्हणजे ख्रिस्तपूर्व ९०० ते १००० वर्षांत यजुर्वेदाची रचना होत गेली.  त्यामध्ये प्रामुख्याने यज्ञ, होम हवन आदी विधी कसे करायचे याचे तपशीलवार वर्णन केले आहे. इतिहासाचार्य राजवाडे यांनी असे दाखवून…

इतिहासाचार्य राजवाडे यांनी “भारतीय विवाह संस्थेचा इतिहास” लिहून आपल्या इतिहासातल्या कित्येक अज्ञात गोष्टी, रूढी व चालीरीती प्रकाशात आणल्या. त्यांचे विखुरलेले लेख त्यांच्या मृत्यूनंतर पन्नास वर्षांनी पुस्तकरूपाने प्रसिद्ध झाले. समाजाच्या…

रीति रिवाज, रूढी, रूपके, समजुती, कल्पना, विचार आणि मूल्ये या सर्वांचा “ संस्कृती” या संकल्पनेमध्ये समावेश होतो.  प्रत्येक समाजाच्या ऐतिहासिक अनुभवाचे प्रतिबिंब  ‘संस्कृती’  मध्ये पडलेले असते. समाज हा जितक्या प्रमाणात गतिशील असतो त्या…

लग्नाच्या पहिल्या रात्री सेक्स करताना रक्त आलं नाही तर ती ‘सेकंड हॅण्ड माल’ आहे, असा शेरा सर्रास तिच्यावर मारला जातो. याच्यावरून लग्न मोडल्याचेही प्रसंग आहेत. काही जातपंचायतींनी कौमार्य चाचणीचे कठोर निकष लावले आहेत. कौमार्य चाचणी उत्तीर्ण…

नुकत्याच (२५ जाने १९) निवर्तलेल्या ज्ञानपीठ विजेत्या हिंदी साहित्यिक कृष्णा सोबती यांची ही गाजलेली कादंबरी - ‘मित्रो मर जा नी ‘ १९६६ मध्ये त्यांनी ती लिहिली त्यावेळी त्या ४१ वर्षांच्या होत्या आणि अविवाहित होत्या.  त्यांनी एकमेव विवाह केला…